پسوریازیس | تشخیص و درمان بیماری پوستی صدف- بخش 2

پسوریازیس جیست، چه علائمی دارد و چگونه می‌تواند درمان شود، این‌ها عناوین اصلی بخش نخست این مقاله بود.

در بخش نخست، بامعرفی بیماری پوستی پسوریازیس یا صدف و تشریح علائم و نشانه های آن، بخش هایی از درمان این بیماری آزاردهنده پوستی را نیز مطالعه کردید.

در بخش دوم مقاله “پسوریازیس | تشخیص و درمان بیماری پوستی صدف“، با روش های درمان طبیعی پسوریازیس آشنا خواهیم شد. با ما همراه باشید.

انواع درمان‌های پسوریازیس

مرطوب‌کننده‌ها

مرطوب‌کننده‌ها (Emollient)، داروهای نرم‌کننده‌ای هستند که مستقیما روی پوست استعمال می‌شوند تا جلوی از دست دادن آب بدن را بگیرند، در این روش درمانی معمولا یک ورقه نازک روی ناحیه‌ی استعمال مرطوب‌کننده را می‌پوشاند تا از آن محافظت کند.

اگر فرد دچار پسوریازیس خفیف باشد، احتمالا اولین درمانی که پزشک معالج تجویز می‌کند، یک نوع مرطوب‌کننده است. از مزایای اصلی مرطوب‌کننده‌ها کاسته شدن از خارش و پوسته پوسته شدن است.

در همین حال، گمان می‌رود که برخی درمان‌های موضعی روی پوست‌های مرطوب شده مؤثرتر باشند.

توصیه می‌شود، حداقل 30 دقیقه بعد از استعمال داروهای مرطوب‌کننده‌، از درمان‌های موضعی بهره برده شود. انواع مختلفی از محصولات مرطوب‌کننده در بازار موجود است که برخی از آن‌ها قابل تهیه بدون نسخه پزشکی هستند، اما برخی از این محصولات نیاز به تجویز پزشک معالج دارند.

کرم یا پمادهای استروئیدی برای درمان پسوریازیس

کرم‌ها یا پمادهای استروئیدی (کورتیکواستروئیدهای موضعی-topical corticosteroids) عموما برای درمان بیماری پسوریازیس خفیف تا متوسط در اغلب نواحی بدن مورد استفاده قرار می‌گیرند.

این روش درمانی موجب کاهش التهاب می‌شود. در همین حال، این درمان از روند تولید سلول‌های پوستی کاسته و خارش بدن را کاهش می‌دهد.

کورتیکواستروئیدهای موضعی دارای انواع خفیف تا بسیار قوی هستند. به همین جهت، توصیه می‌شود، تنها در صورت توصیه پزشک از این داروها استفاده شود.

در همین حال، کورتیکواستروئیدهای موضعی قوی‌تر تنها با تجویز پزشک قابل استفاده هستند و فقط روی نواحی کوچک و لکه‌های ضخیم استعمال می‌شوند.

در همین حال، لازم به ذکر است که مصرف بیش از حد از کورتیکواستروئیدهای موضعی می‌تواند باعث نازک شدن پوست فرد شود.

کرم‌های مشتقات ویتامین D

کرم‌های مشتقات ویتامین دی (Vitamin D analogues) معمولا همراه با کرم‌های استروئیدی یا به جای آن برای پسوریازیس خفیف تا متوسط مورد استفاده قرار می‌گیرند و روی نواحی مانند دست و پا، شکم و سینه یا پوست سر تأثیر می‌گذارند.

کرم‌های مشتقات ویتامین D با کند کردن روند تولید سلول‌های پوستی روی علایم بیماری تأثیر می‌گذارند و همین‌طور دارای اثرات ضد التهابی هستند.

نمونه‌هایی از مشتقات ویتامین D عبارتند از: کلسیپوتریول (Calcipotriol)، کلسیتریول (Calcitriol) و تاکالسیتول (Tacalcitol). با وجود عوارض جانبی بسیار کم، توصیه می‌شود تا حد امکان از مصرف زیاد این نوع داروها بپرهیزید.

مهارکننده‌های کلسینورین (Calcineurin inhibitors)

مهارکننده‌های کلسینورین، مانند تاکرولیموس (Tacrolimus) و پیمکرولیموس (pimecrolimus)، پمادها یا کرم‌هایی هستند که از فعالیت دستگاه ایمنی بدن می‌کاهند و به کاهش التهاب کمک می‌کنند.

در مواردی که کرم‌های استروئیدی اثربخش نباشند، پزشکان برای درمان پسوریازیس در نواحی حساسی مانند پوست سر، نواحی تناسلی و چین‌های پوستی مهارکننده‌های کلسینورین را برای بیماران خود تجویز می‌کنند.

نکته مهم اینکه، در هنگام شروع به مصرف مهارکننده‌های کلسینورین، فرد ممکن است دچار تحریک پوستی یا خارش و سوزش شود، خوشبختانه این علایم خفیف تنها ظرف یک هفته بهبود می‌یابند.

کل تار (coal tar)

کل تار، روغنی غلیظ و سنگین است و احتمالا قدیمی‌ترین درمان بیماری پسوریازیس هم است. نحوه اثربخشی این دارو مشخص نیست، اما می‌تواند موجب کاسته شدن از پوسته‌ پوسته‌ها، التهاب و خارش پوستی شود.

در صورتی که سایر درمان‌های موضعی اثربخشی لازم را نداشته باشند، ممکن است در درمان بیماری پسوریازیس روی نواحی دست و پا، سینه و شکم یا پوست سر از کل تار بهره برده شود.

نکته دیگر اینکه، کل تار می‌تواند لباس و ملحفه را لکه‌دار کند و بوی بسیار تندی دارد. در همین حال، کل تار را می‌توان به صورت ترکیبی با نور درمانی مورد استفاده قرار داد.

دیترانول (Dithranol)

دیترانول یا آنترالین بیش از پنجاه سال است که برای درمان پسوریازیس به کار می‌رود. این دارو قبلا نشان داده است که اثر خوبی در سرکوب تولید سلول‌های پوستی دارد و عوارض جانبی کمی نیز دارد.

با این حال، استعمال مقادیر بالای این دارو، می‌تواند موجب سوزش در ناحیه‌ی مورد استعمال شود.

دیترانول عموما به عنوان یک درمان کوتاه مدت برای بهبودی بیماری پسوریازیس موثر بر دست و پا یا شکم و سینه و تنها تحت نظر پزشک معالج توصیه می‌شود.

این دارو نیز مانند کل تار می‌تواند موجب لکه‌دار شدن پوست، لباس و البسه حمام و حوله شود.

به همین جهت، داروی دیترانول به وسیله دستکش مخصوصی به مدت 10 تا 60 دقیقه روی پوست فرد استعمال می‌شود و سپس شسته می‌شود. داروی دیترانول را می‌توان به صورت ترکیبی با نور درمانی مورد استفاده قرار داد.

نور درمانی برای درمان پسوریازیس

نور درمانی (phototherapy) از نور طبیعی و مصنوعی برای درمان پسوریازیس مورد استفاده قرار می‌گیرد. نور درمانی نوع مصنوعی را می‌توان در بیمارستان‌ها و برخی مراکز پزشکی و عموما تحت‌نظر یک متخصص پوست انجام داد.

لازم به ذکر است که نور درمانی با آفتاب گرفتن کاملا متفاوت است.

نوردرمانی پرتوی ماورای بنفش B

نوردرمانی پرتو ماورای بنفش B از طول موج نوری نامرئی بهره می‌برد. پرتوی ماورای بنفش می‌تواند به کاسته شدن از روند تولید سلول‌های پوستی بیانجامد.

عموما این روش درمانی، برای برخی از بیماران مبتلا به پسوریازیس که درمان‌های موضعی در آن‌ها اثربخشی نداشته توصیه می‌شود. با وجودی که هر جلسه نور درمانی به این روش تنها چند دقیقه به طول می‌انجامد.

اما شاید لازم باشد که بیمار هفته‌ای 2 تا  جلسه و به مدت 6 تا 8 هفته به مرکز درمانی مراجعه کند.

پسورالن به علاوه پرتو ماورای بنفش A برای درمان پسوریازیس

برای این درمان ابتدا به فرد قرص حاوی ترکیباتی به نام پسورالن (Psoralen) خورانده می‌شود. در همین حال، ممکن است که پسورالن مستقیما روی پوست فرد استعمال شود.

با استعمال پسورالین، پوست فرد مبتلا به پسوریازیس نسبت به نور حساس‌تر می‌شود که می‌تواند به صورت بالقوه بر اثربخشی پرتوی ماورای بنفش A بیافزاید.

همان‌طور که از نام آن مشخص است، نفوذپذیری پرتوی ماورای بنفش A از ماورای بنفش B به پوست بیشتر است.

این روش درمانی در صورتی که فرد مبتلا به پسوریازیس شدید باشد و به سایر روش‌های درمانی پاسخ مناسبی نداده مورد استفاده قرار می‌گیرد.

در همین حال، این نوع نور درمانی دارای عوارض جانبی از جمله تهوع، سردرد، سوزش و خارش پوستی است. در همین حال، شاید برای جلوگیری از آب‌مروارید نیاز باشد فرد تا 24 ساعت پس از مصرف قرص از عینک مخصوصی استفاده کند.

درمان طولانی‌مدت به این روش درمانی، از آنجایی که می‌تواند خطر ابتلا به سرطان پوست را افزایش می‌دهد، به هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود.

نور درمانی ترکیبی پسوریازیس

ترکیب نور درمانی با سایر روش‌های درمانی اغلب باعث افزایش اثربخشی در بهبود بیماری پسوریازیس می‌شود. برخی پزشکان از نوردرمانی پرتوی ماورای بنفش B به همراه کل تار بهره می‌برند.

کل تار می‌تواند پوست را پذیرای نور بیشتری کند که به روند درمان تسریع می‌بخشد. ترکیب نوردرمانی پرتوی ماورای بنفش B با کرم دیترانول نیز شاید برای برخی بیماران مؤثر باشد که به «درمان اینگرام» نیز معروف است.

اگر فرد به بیماری پسوریازیس شدید مبتلا باشد یا سایر درمان‌ها اثربخشی روی فرد نداشته باشند، شاید پزشک به بیمار، درمان‌های هدفمند را توصیه کند که روی کل بدن تأثیر می‌گذارد.

داروهای هدفمندی که توسط پزشک معالج تجویز می‌شوند، می‌توانند در درمان پسوریازیس بسیار مؤثر باشند، اما از آنجایی که روی کل بدن تأثیر می‌گذارند، دارای عوارض جانبی جدی نیز هستند.

لازم به ذکر است که تمامی درمان‌های هدفمندی که برای پسوریازیس توصیه می‌شوند دارای مزایا و خطرات بسیاری هستند. از این جهت، توصیه می‌شود، قبل از شروع این نوع درمان، با پزشک معالج در مورد درمان‌های مختلف و عوارض مرتبط به آن مشورت شود.

در زنانی که قصد بارداری دارند یا قبلا حامله شده‌اند یا اینکه دارای نوزاد شیرخواره هستند، قبل از مصرف هر نوع داروی جدیدی توصیه می‌شود با پزشک خود مشورت‌های لازم را انجام دهند تا از مناسب بودن مصرف این داروها در دوران بارداری یا شیردهی اطمینان پیدا کنند.

درمان‌های هدفمند به دو نوع اصلی تقسیم می‌شوند که شامل درمان‌های غیر بیولوژیکی (معمولا به صورت قرص یا کپسول) و بیولوژیکی (معمولا به صورتی تزریقی) هستند.

درمان‌های غیر بیولوژیکی پسوریازیس

متوترکسات (Methotrexate)

متوترکسات با کند کردن روند تولید سلول‌های پوستی و سرکوب التهاب در پسوریازیس می‌تواند به بهبود بیماری پسوریازیس در فرد یاری برساند. این دارو معمولا هفته‌ای یک بار مصرف می‌شود.

داروی متوترکسات می‌تواند باعث حالت تهوع شود و احتمالا بر تولید سلول‌های خونی نیز اثر بگذارد. علاوه بر این، مصرف طولانی‌مدت این دارو می‌تواند موجب آسیب به کبد فرد شود.

افرادی که مبتلا به انواع بیماری‌های کبدی هستند به هیچ‌وجه نباید داروی متوترکسات را مصرف کنند. در همین حال، مصرف نوشیدنی‌های الکلی در هنگام مصرف این دارو ممنوع است.

متوترکسات می‌تواند برای نوزادان شیرخواره بسیار مضر باشد، بنابراین مهم است که خانم‌ها در صورت تشخیص بیماری، پیش از بارداری از داروهای ضد بارداری استفاده کنند و در حین مصرف این دارو و حداقل 33 ماه پس از قطع مصرف دارو از بارداری خودداری کنند.

خطرات این دارو روی مردانی که می‌خواهند صاحب فرزند شوند، کاملا شناخته شده نیست. اما جهت احتیاط توصیه می‌شود، مردان نیز حداقل 3 ماه پس از مصرف آخرین دوز داروی  متوترکسات، از صاحب فرزند شدن خودداری کنید.

سیکلوسپورین (Cyclosporine)

سیکلوسپورین دارویی است که دستگاه ایمنی بدن فرد را سرکوب می‌کند. این دارو در اصل برای جلوگیری از پس زدن پیوند عضو مورد استفاده قرار می‌گرفت، اما تحقیقات نشان داده که در درمان انواع بیماری پسوریازیس اثربخش است.

سیکلوسپورین عموما به صورت روزانه مصرف می‌شود. از آنجایی که سیکلوسپورین احتمال ابتلا به بیماری‌های کلیوی و فشار خون را افزایش می‌دهد، توصیه می‌شود حتما تحت‌نظر پزشک مصرف شود.

اسیترتین (Acitretin)

اسیترتین یک رتینوئید (retinoid) خوراکی است که از روند تولید سلول‌های پوستی می‌کاهد. اسیترتین برای درمان پسوریازیس شدیدی در افرادی مورد استفاده قرار می‌گیرد که به سایر درمان‌های هدفمند غیر بیولوژیکی پاسخ مثبتی نداده‌اند.

این دارو نیز معمولا به صورت روزانه مصرف می‌شود. اسیترتین نیز مانند دیگر داروهای هدفمند عوارض جانبی خاص خود را دارد، از جمله خشکی و ترک‌خوردگی لب‌ها، خشکی مجاری حلق و بینی و در موارد نادری ابتلا به بیماری هپاتیت.

استریترین نیز می‌تواند برای  نوزادان شیرخواره بسیار مضر باشد. بنابراین مهم است که خانم‌ها پس از حاملگی، از داروهای ضد بارداری استفاده کنند.

در حین مصرف این دارو باردار نشوند و حداقل 3 سال پس از قطع مصرف این دارو، باردار نشوند. با این حال، مصرف داروی اسیترتین برای مردانی که می‌خواهند صاحب فرزند شوند، بی‌خطر است.

داروهای جدیدتر

اپرمیلاست (Apremilast) و دی‌متیل فومارات (Dimethyl fumarate) از جمله داروهای جدیدتری هستند که به کاهش التهاب پسوریازیس کمک می‌کنند. این داروها به صورت قرص و روزانه مصرف می‌شوند.

این داروها فقط به افراد مبتلا به پسوریازیس شدید که سایر درمان‌های بیولوژیکی در آن‌ها اثربخش نبوده باشد توصیه می‌شود.

درمان‌های بیولوژیکی پسوریازیس

درمان‌های بیولوژیکی، سلول‌های بیش‌فعال دستگاه ایمنی را هدف قرار داده و موجب کاهش التهاب می‌شوند. این درمان‌ها نیز در صورتی به افراد مبتلا به پسوریازیس شدید توصیه می‌شود که به درمان‌های دیگر پاسخ مناسبی نداده‌اند یا اینکه امکان بهره بردن از سایر درمان‌ها را ندارند.

اتانرسپت (Etanercept)

اتانرسپت دو بار در هفته تزریق می‌شود و پس از آن بنا به تشخیص پزشک متخصص روند درمان قطع یا ادامه می‌یابد. عموما اگر پس از 12 هفته هیچگونه بهبودی در بیماری پسوریازیس فرد حاصل نشد، این درمان کاملا متوقف می‌شود.

از عوارض جانبی اصلی اتانرسپت می‌توان به جوش در ناحیه‌ی تزریق اشاره کرد. با این حال، از آنجایی که اتانرسپت بر کل دستگاه ایمنی بدن تأثیر می‌گذارد، دارای عوارض جانبی جدی از جمله عفونت شدید است.

اگر فرد مبتلا به پسوریازیس سابقه‌ی بیماری سل را داشته باشد، احتمال عود مجدد بیماری وجود دارد. به همین جهت، توصیه می‌شود، فرد در هنگام درمان، کاملا تحت‌نظر پزشک معالج قرار داشته باشد.

آدالیمومب (Adalimumab)

داروی آدالیمومب هر 2 هفته یک بار تزریق می‌شود و پس از تشخیص پزشک روند درمان قطع یا ادامه می‌یابد. اگر بعد از 16 هفته هیچگونه بهبودی در بیماری پسوریازیس فرد به‌وجود نیامد، درمان به این روش قطع می‌شود.

از عوارض اصلی آدالیمومب می‌توان به سردرد، جوش در محل تزریق و حالت تهوع اشاره کرد. با این حال، از آنجایی که داروی آدالیمومب بر کل دستگاه ایمنی بدن تأثیر می‌گذار.

احتمال بروز عوارض جانبی جدی از جمله عفونت‌های شدید در فرد وجود دارد. به همین جهت، توصیه می‌شود، فرد حتی‌الامکان در حین مصرف این دارو تحت‌نظر پزشک معالج باشد.

اینفیلیکسیماب (Infliximab)

اینفلیکسیماب به عنوان قطره (یا تزریق) رگی تجویز می‌شود. داروی اینفیلیکسیماب ابتدا در 6 هفته اول 3 بار در هفته تزریق می‌شود و سپس 1 تزریق در 8 هفته بعدی انجام می‌گیرد. در صورتی که پس از 10 هفته، هیچگونه بهبودی در فرد مبتلا به پسوریازیس حاصل نشد، درمان به این روش قطع می‌شود.

از عوارض جانبی اصلی اینفلیکسیماب می‌توان به سردرد اشاره کرد. در همین حال، از آنجایی که اینفلیکسیماب روی کل دستگاه ایمنی بدن تأثیر می‌گذارد، خطر عوارض جانبی جدی از جمله عفونت‌های شدید در فرد وجود دارد. توصیه می‌شود، فرد در حین مصرف این دارو تحت‌نظر پزشک معالج خود باشد.

اوستکناماب (Ustekinumab)

اوستکناماب در ابتدای شروع درمان تزریق می‌شود و سپس چهار هفته بعد دوباره به بیمار تزریق می‌شود. پس از این، تزریق این دارو برای 12 هفته ادامه پیدا می‌کند. اگر بعد از 16 هفته هیچگونه بهبودی در روند بیماری پسوریازیس حاصل نشد، درمان به این روش کاملا متوقف می‌شود.

از عوارض جانبی اصلی مصرف داروی اوستکناماب می‌توان به عفونت گلو و جوش در ناحیه‌ی تزریق اشاره کرد. با این حال، از آنجایی که اوستکناماب روی کل دستگاه ایمنی بدن تأثیر می‌گذارد، خطر عوارض جانبی جدی از جمله عفونت‌های شدید در فرد وجود دارد. توصیه می‌شود، فرد در حین مصرف این دارو تحت‌نظر پزشک معالج خود باشد.

سایر داروهای جدید برای درمان پسوریازیس

گوسل کوماب (Guselkumab)، برودالوماب (Brodalumab)، ایکسیکیزوماب و سکییوکروماب درمان‌های بیولوژیکی جدیدتری هستند که به صورت تزریقی به کار می‌روند.

این داروها برای افراد مبتلا به پسوریازیس شدید که به سایر درمان‌ها پاسخ مناسبی نداده‌اند یا کسانی که امکان استفاده از سایر روش‌های درمانی را ندارند توصیه می‌شود.

در صورتی که 12 هفته از شروع درمان پسوریازیس با داروهای برودالوماب، ایکسیکیزوماب (Ixekizumab) و سکییوکروماب (Secukinumab) گذشته باشد و در فرد بهبودی حاصل نشده باشد، درمان قطع می‌شود.

این بازه‌ی زمانی برای گوسل کوماب، 16 هفته است که در صورت عدم بهبودی، پزشک بنا به تشخیص خود، روند درمان را متوقف می‌کند.

پسوریازیس در کودکان

پسوریازیس گوتتا در درجه اول بر نوجوانان و کودکان تاثیر می‌گذارد. عفونت باکتریایی مانند استرپتوکوک که موجب گلو درد می‌شود؛ معمولا این نوع از پسوریازیس را ایجاد می‌کند.

این نوع از بیماری پسوریازیس با ضایعات کوچک قطره‌ای شکل بر روی تنه، دست‌ها، پاها و پوست سر خود را نشان می‌دهد.

برای درمان پسوریازیس چه وقت باید به پزشک مراجعه کرد

اگر احتمال می‌دهید که به پسوریازیس مبتلا هستید؛ حتما به پزشک مراجعه کنید تا پس از تشخیص قطعی درمان شما آغاز شود. همچنین اگر پسوریازیس این مشکلات را برای شما به همراه دارد:

• باعث ناراحتی و درد می‌شود
• پسوریازیس ظاهر پوست شما را نامطلوب کرده و دچار ریزش مو شده‌اید.
• منجر به مشکلات معمول مانند درد، تورم یا عدم توانایی برای انجام وظایف روزانه شده است.
• در صورتی که علائم و نشانه‌های پسوریازیس شما رو به وخامت است یا درمان نتیجه‌بخش نبوده، حتما از مشاوره‌های پزشکی راهنمایی و کمک بگیرید.
• ممکن است به داروهای مختلف یا ترکیبی از درمان‌های لازم برای مدیریت پسوریازیس نیاز داشته باشید.